Galeria Sztuki Wozownia w Toruniu to instytucja z wieloletnią tradycją, “spadkobierczyni” spuścizny dawnego BWA w Toruniu. Od lat realizuje ambitny program merytoryczny, organizując wystawy i wydarzenia o charakterze interdyscyplinarnym, które cieszą się uznaniem wśród środowiska artystycznego, jak i szerokiej publiczności. Niezwykle istotnym aspektem funkcjonowania galerii jest współpraca ze środowiskami akademickimi, a także wspieranie młodych twórców – w tym umożliwienie im debiutu w profesjonalnej instytucji wystawienniczej. Przy aktywnej współpracy kuratorów i innych pracowników galerii studenci organizują w Wozowni m.in. własne projekty (np. wystawa “Opowieść Wiatru” przygotowana przez studentów Katedry Intermediów UMK w 2022 r.). Mają także możliwość zrealizowania swojej (często pierwszej) wystawy indywidualnej (np. projekt “WizytAKCJA” z lat 2021–2022, skierowanym do studentów, absolwentów i doktorantów Wydziału Sztuk Pięknych UMK).
CELE
Największym realizowanym w Wozowni przedsięwzięciem skierowanym do młodych artystów, wchodzących dopiero na scenę artystyczną, jest Międzynarodowa Wystawa Rysunku Studenckiego, organizowana we współpracy z Katedrą Rysunku UMK – wcześniej rokrocznie, obecnie w formule biennale. Do tej pory odbyło się 10. edycji tej imprezy. Głównym celem zadania jest zorganizowanie dużej, profesjonalnej wystawy, na której swoje prace będą mieli szansę zaprezentować studenci i absolwenci z uczelni artystycznych z Polski i zagranicy. Idea stworzenia projektu artystycznego nastawionego na ukazanie dorobku młodych twórców, prezentowanego później w instytucjach partnerskich (w 2024 i 2025 roku w aż 5 ważnych ośrodkach akademicko-uniwersyteckich w Rzeszowie, Olsztynie, Gdańsku, Poznaniu i Wrocławiu), a także obudowanego szeregiem wydarzeń towarzyszących, wiąże się z dążeniem do wsparcia ich na starcie kariery poprzez włączenie w “artystyczny krwioobieg”. Duży oddźwięk (zarówno medialny, jaki i wśród szerokiej publiczności), z jakim łączy się zadanie sprawia, że cel ten jest realny do osiągnięcia. Ponadto udział w przedsięwzięciu, jakim jest MWRS, daje także asumpt do praktycznego wykorzystania przez studentów i absolwentów umiejętności nabytych w ramach edukacji. Przygotowanie aplikacji konkursowej oraz odniesienie się do zadanego tematu wymaga bowiem formułowania jasnej, czytelnej dla odbiorcy idei dzieła artystycznego i nadanie mu formy adekwatnej do przesłania. Ponadto celem zadania jest także włączenie społeczności studentów Wydziału Sztuk Pięknych UMK w aktywne współtworzenie oferty warsztatowej towarzyszącej MWRS, przez co osoby studiujące w ramach specjalności takich jak, np. Sztuka mediów i edukacja wizualna, będą miały szansę wykorzystać posiadaną wiedzę i praktycznie ją wykorzystać.11. Międzynarodowa Wystawa Rysunku Studenckiego to także istotna inicjatywa, której celem jest stworzenie platformy dyskursu na temat żywych procesów zachodzących we współczesnej sztuce, zwłaszcza w odniesieniu do przemian w obrębie mediów zwyczajowo uznawanych za tradycyjne – jak rysunek. U podstaw MWRS od samego początku (a więc od 2008 r.) leży dyskusja nad zmieniającą się w czasie kategoriami estetycznymi czy definicją samego rysunku, na której swoje piętno odciskają m.in. coraz to nowe angażowane przez artystów narzędzia i metody tworzenia, związane np. z zaangażowaniem sztucznej inteligencji. By osiągnąć cel, jakim jest ukazanie medium rysunkowego w szerokim spektrum jego potencjalnych zastosowań, w założeniach MWRS nie ma ograniczeń ani co do formatu pracy, ani co do techniki. Takie podejście czyni projekt wyjątkowym na tle innych konkursów skierowanych do studentów / absolwentów, dając im możliwość prezentacji dokonań ukazujących prymarną rolę rysunku, który może przerodzić się w studium natury, storyboard, pamiętnik rysunkowy, animację i wiele innych rozwiązań, wykorzystujących techniki od klasycznych (ołówek czy węgiel), poprzez cyfrowe, po przestrzenne. Formuła ta zachęca więc młodych adeptów sztuki do otwarcia się na innowacyjne metody działania czy nowe technologie, uwrażliwiając ich na dynamiczne przemiany, jakim podlega współczesna kultura, a także zachęcając do aktywnego funkcjonowania w tych procesach. Włączenie się Wozowni w szerokie dyskurs nad współczesnym obliczem rysunku jest nie tyle celem samym w sobie, ile ma także walor istotny z punktu widzenia celów statutowych galerii. W kontekście pracy z szeroką publicznością zadanie, jakim jest organizacja Międzynarodowej Wystawy Rysunku Studenckiego, ma bowiem ogromny potencjał edukacyjny. Cele, z jakimi wiążą się elementy składowe zadania – takie jak edukacja i wprowadzanie odbiorców w arkana sztuki współczesnej i zachodzących w niej przemian, a także aktywizowanie i zachęcanie ich do własnej twórczej ekspresji – zbieżne są z celami, jakie stawia sobie Galeriii Sztuki Wozownia i które na co dzień realizuje. Obok idei wspierania i promowania młodych artystów na starcie kariery zawodowej uzasadniają więc one istotność zadania w kontekście dotychczasowego dorobku galerii.
OGÓLNA KONCEPCJA
Międzynarodowa Wystawa Rysunku Studenckiego to impreza organizowana cyklicznie od 2008 r. we współpracy Galerii Sztuki Wozownia w Toruniu oraz Katedry Rysunku Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Medium rysunkowe traktowane jest tu bardzo szeroko i obejmuje zarówno rysunek klasyczny, użytkowy, ilustracyjny, jak i działania mniej konwencjonalne, z pogranicza dyscyplin, przybierające formę instalacji, animacji, akcji, performance czy realizacji czysto konceptualnych. Każda z edycji wystawy posiada swój temat przewodni zawarty w podtytule. Selekcja prac na wystawę odbywa się na drodze konkursu, w którym jury złożone z pracowników Katedry Rysunku UMK kwalifikuje artystów do udziału w ekspozycji, wybierając realizacje najlepsze i najbardziej odpowiadające idei danej edycji. Osobna komisja jurorska, złożona z przedstawicieli organizatorów, partnerów oraz autorytetów w dziedzinie sztuki, przyznaje artystom wybranym do wystawy nagrody: finansowe – ufundowane m.in. przez Prezydenta Miasta Torunia, Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Rektora UMK, Dziekana Wydziału Sztuk Pięknych UMK – a także przybierające formę wystaw indywidualnych odbywających się w Galerii Sztuki Wozownia i instytucjach partnerskich. Nawiązane na przestrzeni lat współprace z ośrodkami akademickimi i instytucjami zaowocowały organizacją kolejnych odsłon MWRS prezentowanych poza Toruniem, m.in. w Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusz Gepperta we Wrocławiu (2014), Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie (2014), Galerii Miejskiej bwa w Bydgoszczy i Galerii Biblioteki UKW w Bydgoszczy (2018), Fabryce Sztuki w Tczewie (2018), Centrum Kultury Stara Kotłownia i Galeriach UWM w Olsztynie (2018), Galerii Chłodna (Suwalskie Centrum Kultury) w Suwałkach (2018), Państwowej Akademii Sztuki w Mińsku (2018), Galerii R+ w Akademii Sztuki w Szczecinie (2018). Wciąż rozbudowywane są także kontakty z uczelniami zagranicznymi – w ostatnich latach swoje prace na MWRS pokazywali studenci i absolwenci m.in. Państwowej Akademii Designu i Sztuki w Charkowie oraz Narodowej Akademii Sztuk Wizualnych i Architektury w Kijowie (Ukraina), Uniwersytetu Karola Eszterhazyego w Egerze (Węgry), Royal College of Art w Londynie (Wielka Brytania), Państwowej Akademii Sztuk Pięknych w Tbilisi (Gruzja), College Nauczycielski Kibuców, Technologii i Sztuki w Tel Awiwie (Izrael), Petersburskiej Akademii Sztuki i Przemysłu (Rosja).W 2022 roku do Międzynarodowej Wystawy Rysunku Studenckiego wpłynęło 340 zgłoszeń, z czego komisja wybrała 90 prac, zaprezentowanych później na wystawie w Galerii Sztuki Wozownia (06.05–29.05.2022). Swoich reprezentantów miały na niej 24 uczelnie artystyczne z Polski i zagranicy (Ukraina, Gruzja, Chiny, Wielka Brytania, Węgry). Wystawa “obudowana” była szeregiem wydarzeń towarzyszących (mniejsze wystawy, oprowadzania, wykład, warsztaty). Tematem Międzynarodowej Wystawy Rysunku Studenckiego w 2024 roku będzie rysunkowa refleksja nad pojęciem “TERAZ”, niejako w opozycji do hasła z 2022, którym była “NIESKOŃCZONOŚĆ” („∞”). Słownikowe synonimy słowa “teraz” (obecnie, aktualnie, współcześnie, dziś, dzisiaj, właśnie, akurat, w tej chwili, w bieżącej chwili, w tym momencie, tym razem, na oczach świata, na naszych oczach) określają pewne możliwe perspektywy podejścia do tematu, lecz nie wyczerpują szerokiego potencjału interpretacji tego słowa-klucza. MWRS 2024 ma być refleksją nad “aktualnym” statusem rysowania oraz próbą wspólnego poszukiwania odpowiedzi na pytania: jak się teraz rysuje? jak do rysunku podchodzą osoby studiujące sztukę? jakie tematy podejmują? jakich technik używają?. Hasło “teraz” można też rozumieć jako reakcję na to, co się dzieje “na naszych oczach” m.in. w odniesieniu do skokowych zmian technologicznych, ekspansji nowych mediów, odtwarzania zasobów kultury czy sztucznej inteligencji, która (jak sądzą niektórzy) może wkrótce zastąpić artystów. Rysunek może stać się też sposobem notowania, zapisywania “teraz”, reagowania na aktualną rzeczywistość. „Teraz” można rozpatrywać jeszcze z innej strony: rozważając naturę czasu i odnosząc się do koncepcji filozoficznych czy fizycznych. Hasło to zachęca także do zwrócenia uwagi na aspekty psychologiczne i praktyki związane z uważnością, „zanurzeniem się w tu i teraz”, koncentracją na jednej chwili, którą jesteśmy w stanie doświadczać zmysłowo. Zagadnienie “RYSOWAĆ TERAZ” jest więc zaproszeniem skierowanym do młodych adeptów sztuki do refleksji i twórczej reakcji na problem, do którego można odnieść się w niezwykle zróżnicowany sposób.Hasło “RYSOWAĆ TERAZ” będzie nie tylko punktem referencyjnym dla studentów i absolwentów, pragnących wziąć udział w wystawie. Wokół niego oscylować będzie także program wydarzeń towarzyszących, wśród których przewiduje się organizację, m.in. zupełnie nowego działania w postaci dwudniowego wydarzenia o charakterze festiwalowo-przeglądowym, złożonego ze spotkań / prezentacji / wykładów, których głównym (choć nie jedynym) adresatem będzie społeczność studencka. Znacznie poszerzona w stosunku do lat poprzednich zostanie także oferta warsztatów dla różnych grup odbiorców. Niezwykle istotne jest dla nas aktywowanie przez te działania nowych współprac, wymiana doświadczeń, wzmocnienie twórczego potencjału młodych artystów, poszerzenie oferty edukacyjnej o innowacyjne inicjatywy oraz umożliwienie adeptom sztuki kontaktów z autorytetami i inspirującymi artystami, by stymulować ich dalszy rozwój. Elementy składowe zadania, choć różnorodne, odzwierciedlają spójną koncepcję, która w różnych aspektach odnosi się do tematu przewodniego 11. edycji MWRS.
PRZEWIDYWANE REZULTATY JAKOŚCIOWE
Zadanie, jakim jest Międzynarodowej Wystawy Rysunku Studenckiego, przewiduje benefity zarówno po stronie odbiorców projektu (środowiska studentów i absolwentów wyższych uczelni artystycznych oraz szerokiej publiczności), jak i jego organizatorów.Aktywne uczestnictwo w procesie składania aplikacji konkursowej będzie dla młodych artystów swoistym “treningiem” przed późniejszym startem w różnego rodzaju konkursach, open call, programach rezydencyjnych itp. W dzisiejszych czasach takie otwarte nabory stanowią coraz popularniejszą formę selekcji twórców do udziału w projektach artystycznych. Sprawne poruszanie się w ramach tej formuły jest niezwykle cenną umiejętnością z punktu widzenia młodych artystów, którą można wykształcić tylko w praktyce. Przewiduje się, że w ramach zadania jury dokona wyboru prac ok. 80 autorów, którzy zaprezentują swoje dzieła nie tylko na wystawie głównej w Toruniu, ale także w innych ważnych ośrodkach artystycznych w ramach kolejnych odsłon ekspozycji. Udział w wystawie to szansa wypromowania nowych nazwisk, ale dla wielu uczestników partycypacja w tym projekcie może stać się także istotnym bodźcem wpływającym na ich późniejszą aktywność zawodową. Z perspektywy 15 lat, na przestrzeni których organizowana jest Międzynarodowa Wystawa Rysunku Studenckiego, dostrzec można, że pierwsze kroki stawiało tu wielu ważnych dziś polskich twórców (m.in. Ewa Juszkiewicz, Łukasz Surowiec, Daniel Rycharski, Liliana Zeic, Karolina Balcer, Tomasz Przeździecki). Te pozytywne przykłady pokazują, że udział w MWRS może być istotnym etapem otwarcia się artystów młodego pokolenia na indywidualną aktywność zawodową, co w dalszej perspektywie ma szansę ośmielić beneficjentów projektu do podejmowania kolejnych inicjatyw twórczych i samodzielnego kształtowania własnej ścieżki kariery.W ramach zadania przewiduje się przyznanie nagród (zarówno finansowych, jaki i w postaci wystaw indywidualnych / rezydencji artystycznych), których laureatami zostanie łącznie kilkanaście osób. Zarówno wsparcie pieniężne, jak i w zakresie prezentacji twórczości danego artysty będzie wymiernym bodźcem w procesie dalszego rozwoju: zarówno na płaszczyźnie zapewnienia bazy ekonomicznej do dalszych działań, jak i promocji własnej twórczości i rozbudowania portfolio.Prace młodych artystów biorących udział w wystawie zreprodukowane zostaną w szeroko dystrybuowanym (na uczelniach w Polsce i za granicą oraz w instytucjach sztuki), bezpłatnym katalogu podsumowującym MWRS, którego wydanie będzie trwałym śladem ich obecności na wystawie. Publikacja będzie długofalowym rezultatem zadania, który istotnie wpłynie także na jego promocję. Bogaty program spotkań, prezentacji, wykładów – których odbiorcami będą studenci i absolwenci uczelni artystycznych zarówno z Polski, jak i zagranicy – pomyślany został pod kątem merytorycznym tak, by inspirować i kształtować osobowości artystyczne poprzez konfrontację postaw i różnych punktów widzenia: artystów różnych pokoleń, naukowców, pedagogów. Interdyscyplinarny program wydarzeń towarzyszących MWRS to przestrzeń ścierania się idei, uzupełniająca proces edukacji młodych artystów, którzy często nie wychodzą poza środowisko macierzystej pracowni. Umożliwienie im zetknięcia się z autorytetami z różnych dziedzin i różnymi punktami widzenia na to, co może znaczyć “RYSOWAĆ TERAZ”, promuje postawę otwarcia się na nieszablonowe i innowacyjne podejścia do tematu i metody działania oraz na zmiany, jakie pociąga za sobą m.in. rozwój nowych technologii. Unaocznienie młodym artystom konieczności refleksji nad dynamicznymi procesami zachodzącymi we współczesnym świecie, które przekładają się także na kulturę artystyczną, uświadomi im, że są jej aktywną częścią i przygotuje do funkcjonowania w obliczu wyzwań, jakie stanąć mogą przed nimi w przyszłości. Istotnym aspektem jest także podkreślenie, że z perspektywy ponadnarodowej młode pokolenie łączy wspólnota doświadczeń, co pogłębi u uczestników projektu poczucie tożsamości i więzi.Szeroka publiczność, na którą otwarte są wyżej wymienione spotkania w ramach programu wydarzeń towarzyszących i do której skierowana będzie specjalna oferta warsztatowa, zainspirowana zostanie m.in. do nowego spojrzenia na medium rysunkowe, postrzegane z reguły jako tradycyjne i zachowawcze. Warsztaty twórcze propagować będą ideę własnej ekspresji i zapoznają uczestników z różnymi technikami rysunkowymi i pochodnymi. Z drugiej strony – dla (współ)prowadzących owe zajęcia studentów Wydziału Sztuk Pięknych UMK wymiernym rezultatem zaangażowania będą praktyczne doświadczenia w obszarze edukacji artystycznej różnych grup odbiorców, jakie zdobędą.Z punktu widzenia organizatora, jakim jest Galeria Sztuki Wozownia, Międzynarodowa Wystawa Rysunku Studenckiego to szansa włączenia się w istotną dla rozwoju współczesnej kultury dyskusję nad kierunkami zmian, jakim ona podlega m.in. w kontekście mediów kojarzonych powszechnie za tradycyjne, jak choćby rysunek. Galeria zaprezentuje się na szerszej arenie instytucjonalnej jako placówka, gdzie w dialogu z młodą generacją artystów toczy się dyskusja nad niezwykle ważnymi w kontekście sztuki aktualnej kwestiami, takimi jak kierunki zmian, jakim podlega sztuka w erze pędzącego postępu. Elementy składowe zadania stworzą przestrzeń do sądowania aktualnej sytuacji artystycznej w obszarze sztuk wizualnych, a także posłużą badaniu potencjalnych wektorów zmian.